Satranç Oyununun Tarihçesi
Satranç oyunu, farklı kuvvetlere ve yeteneklere sahip 16 taşın kullanılarak rakip taşların içerisinde bulunan Şah’ın devrilmesini esas alan bir zekâ, taktik ve strateji oyunudur. Satranç oyununun ne kadar eski bir oyun olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, piramitler üzerindeki kabartmalardan MÖ III. yüzyılda Mısır’da oynandığı rivayet edilmektedir.
Satranç Oyununun İlk Adı: Çaturanga
VI. yüzyılda Hindistan’da ÇATURANGA adıyla oynandığı bilinen satranç, VII. yüzyılda tüccarlarla İran’a geçerek Arap topraklarına yayıldı.
Avrupa’ya ilk kez VIII. yüzyılda Kuzey Afrika’dan İspanya’ya geçen satranç orta çağda şövalyelerin gözde oyunu oldu.
Basılan İlk Satranç Kitabı
Satranç XV. yüzyıla kadar Arap ve Avrupa el yazması kitaplarda belirtilen kurallara göre oynandı. 1497 yılında İspanyol Lucena’nın ilk basılı satranç kitabıyla satrancın o zamanki yeni kuralları açıklandı.
Vezir ve filin hareket alanlarının genişletilmesi, Rok, Geçerken alma ve Piyonun vezir olması satranca yeni eklenen kurallar idi ve bunlar dinamik, ustalık ve incelik dolu, bilgiye dayanan modern satranç dönemini başlattı.
İlk Resmi Uluslararası Satranç Turnuvası
Satranç tarihindeki ilk resmi uluslararası satranç turnuvası 1851’de İngiltere’nin başkenti Londra’da düzenlendi. Bu turnuvada, rok ve geçerken alma gibi istisnai hamlelerin bazı sporcularca farklı uygulanması üzerine İngiltere şampiyonu Howard Staunton, uluslararası düzeyde kabul görecek şekilde onaylanmış satranç kurallarının gerekliliğini tartışmaya açtı. Ne var ki bu hayalin gerçekleşmesi 1924 tarihinde Dünya Satranç Federasyonu (FIDE- Fédération Internationale des Échecs) olarak bilinen uluslararası bir satranç federasyonunun kurulmasıyla mümkün oldu.
Türkiye’de Satranç
Türkiye’de ilk organize satranç faaliyetleri 1930’larda başladı. 1938 yılında Ankara Satranç Derneği kuruldu. 1943 yılında kurulan İstanbul Satranç Derneği (İSD) halen ayakta olan en eski geçmişe sahip satranç kurumudur.
1954 yılında dernekler yasasına göre Satranç Federasyonu kuruldu ve faaliyetlerini İstanbul Satranç Derneği lokalinde gerçekleştirdi.
Türkiye FIDE’ye 1962 yılında üye oldu ve aynı yıl Bulgaristan’daki Satranç Olimpiyatı’na ilk kez katıldı.
Satranç Federasyonu 1991 yılında Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne bağlandı. Bu dönem ile birlikte satranç, ülkemizde dar bir çevreden çıkarılıp yaygınlaştırılmaya başlandı.
Satranç oyunu, farklı kuvvetlere ve yeteneklere sahip 16 taşın kullanılarak rakip taşların içerisinde bulunan Şah’ın devrilmesini esas alan bir zekâ, taktik ve strateji oyunudur.
Satranç tarihindeki ilk resmi uluslararası satranç turnuvası 1851’de İngiltere’nin başkenti Londra’da gerçekleşmiştir.
1943 yılında kurulan İstanbul Satranç Derneği (İSD) halen ayakta olan en eski geçmişe sahip satranç kurumudur.
Murat ÇELİK