Satrancın Dili: Notasyon
Satranç Hakemi olarak görevlendirildiğim turnuvalarda sıklıkla tecrübe ettiğim olayların başında maç sonucuna yapılan itirazlar gelmektedir. Yarışmacı, tamamlanan turu müteakiben hakem odasına gelir ve sonuca itiraz eder. Notasyon kağıdının yani hamlelerin kaydedilmesinin en temel nedeni, bu tür anlaşmazlıklarda sorunun çözümü için resmi ve en büyük kanıt olmasıdır.
Bir turnuvaya katılan her satranç oyuncusu; FIDE Satranç Kuralları Madde 8.1.1 gereği, oyun boyunca kendi hamlelerini ve rakibinin hamlelerini, cebirsel notasyonla hamle hamle, olanaklı olduğunca açık ve okunaklı olarak yarışmaya ait notasyon kâğıdına yazmak zorundadır.
Cebirsel notasyonda satranç tahtasının her bir karesi a1, b2, c3 gibi rakam ve küçük harflerle belirtilmiştir. Benzer şekilde her satranç taşının ve her hamlenin de belirtilmesi gereklidir.
Hamleler Nasıl Yazılır?
Bir hamleyi belirtmek için; önce oynanan taşın kısaltması, sonra gittiği kare yazılır. Piyonun bir kısaltması yoktur. Başında herhangi bir taş kısaltması olmayan ve bir kareyi gösteren hamle piyon hamlesidir. Piyonun terfi etmesi durumunda önce hamle, sonra terfi edilen taşın kısaltması yazılır.
Örnekler:
Şe2: Şah, en son bulunduğu kareden e2 karesine gitmiştir.
d3: Piyon en son bulunduğu kareden d3 karesine gitmiştir.
e8V: e8 karesine giden piyon Vezir olarak terfi etmiştir. (e8=V şeklinde de yazılabilir)
Kxd4: Kale, d4 karesine giderek, d4’te bulunan rakip taşı almıştır.
gxf4: g dikeyinde bulunan piyon f4 karesine giderek, f4’te bulunan rakip taşı almıştır.
Kfd8: Kalelerden birinin f8, diğerinin ise a8’de olduğunu varsayalım. Her ikisi de d8 karesine gidebiliyor. f dikeyinde bulunan Kale’nin d8’e gittiğini belirterek yazıyoruz. Bu hamle taş alarak yapılıyorsa Kfxd8 şeklinde gösterilir.
A2f3: Atlardan birinin d2, diğerinin ise d4’te olduğunu varsayalım. Her ikisi de f3 karesine gidebiliyor.2 yatayında bulunan At’ın f3’e gittiğini belirterek yazıyoruz. Bu hamle taş alarak yapılıyorsa A2xf3 şeklinde gösterilir.
Hamleler yazılırken; hamle numarası, beyazın hamlesi, siyahın hamlesi sırasıyla yazılır. Artık aşağıda verilen Legal Matı’nın notasyonunu okuyarak, oyunu satranç tahtanızda oynayabilirsiniz. İyi eğlenceler!
Notasyon kağıdının yani hamlelerin kaydedilmesinin en temel nedeni, anlaşmazlıklarda sorunun çözümü için resmi ve en büyük kanıt olmasıdır.
Piyonun bir kısaltması yoktur. Başında herhangi bir taş kısaltması olmayan ve bir kareyi gösteren hamle piyon hamlesidir. Piyonun terfi etmesi durumunda önce hamle, sonra terfi edilen taşın kısaltması yazılır.
Murat ÇELİK